Στις 14 Ιουλίου 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε μια σειρά νομοθετικών προτάσεων που αφορούν την προστασία του στόχου της καθαρής μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030. Η δέσμη μέτρων προτείνει την αναθεώρηση αρκετών νομοθετημάτων της ΕΕ για το κλίμα, συμπεριλαμβανομένου του ΣΕΔΕ (Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών) της ΕΕ, του κανονισμού για τον επιμερισμό των προσπαθειών, της νομοθεσίας για τις μεταφορές και τη χρήση της γης, καθορίζοντας σε πραγματικούς όρους τους τρόπους με τους οποίους η Επιτροπή προτίθεται να επιτύχει τους στόχους της ΕΕ για το κλίμα στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
Το ζήτημα της διαρροής άνθρακα ρυθμίζεται νομικά από το το άρθρο 10α παράγραφος 6 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ για το εμπόριο ρύπων, το οποίο τροποποιήθηκε με την οδηγία 2018/410/ΕΚ, ενώ παράλληλα εξειδικεύεται από τις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις κρατικές ενισχύσεις (2012/C158/04 της ανακοίνωσης της 5ης Ιουνίου 2012). Πρόκειται για το κίνδυνο μετεγκατάστασης των βιομηχανικών εγκαταστάσεων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της παραπάνω ευρωπαϊκής οδηγίας και υποχρεούνται σε αγορά δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων. Το οικονομικό κόστος για την απόκτηση δικαιωμάτων εκπομπής άνθρακα μπορεί να αποθαρρύνει τις επιχειρήσεις από το να παραμείνουν σε ευρωπαϊκό χώρο και να κατευθυνθούν σε χώρες που αντίστοιχες υποχρεώσεις δεν ισχύουν. Για το λόγο αυτό προβλέφθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η δυνατότητα να δοθούν στους βιομηχανικούς κλάδους με κίνδυνο διαρροής επιπλέον δικαιώματα με δωρεάν διάθεση και όχι με δημοπρασία. Έτσι, η παραγωγή από τομείς και υποτομείς που θεωρούνται εκτεθειμένοι σε σημαντικό κίνδυνο διαρροής άνθρακα, λαμβάνει υψηλότερο μερίδιο δωρεάν δικαιωμάτων εκπομπής σε σύγκριση με τις άλλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις.
Αυτό το μέτρο που αποτελεί ειδική μεταχείριση για τη στήριξη της ανταγωνιστικότητάς, διευκρινίστηκε από την Επιτροπή ότι δεν αποτελεί νόθευση του ευρωπαϊκού ανταγωνισμού έναντι των επιχειρήσεων που εκπέμπουν ρύπους αλλά υποχρεούνται στη καταβολή του κόστους άνθρακα λόγω ακριβώς του κινδύνου διαρροής που διατρέχουν. Γι’ αυτό το λόγο ήταν απαραίτητο να απαριθμηθούν λεπτομερώς οι επιχειρήσεις που θα ωφελούνταν από το παραπάνω μέτρο, κάτι που συνέβη σε όλα τα επόμενα στάδια της εφαρμογής της οδηγίας για το εμπόριο ρύπων πλην του αρχικού. Η πολιτική αυτή θα συνεχιστεί στη φάση 4 (2021-2030), αλλά θα βασίζεται σε αυστηρότερα κριτήρια.
Καθορισμός σημαντικού κινδύνου διαρροής άνθρακα (2015-2020)
Στη Τρίτη φάση της εφαρμογής της οδηγίας για την εμπορία των ρύπων, ένας τομέας θεωρείται ότι διακινδύνευε σημαντικά τη διαρροή άνθρακα εάν:
· Το άμεσο και έμμεσο κόστος που προκαλείται από την εφαρμογή της οδηγίας θα αύξανε το κόστος παραγωγής, υπολογιζόμενο ως ποσοστό της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας, κατά τουλάχιστον 5%·
· Η εμπορική ένταση του τομέα με τρίτες χώρες (εισαγωγές και εξαγωγές) υπερβαίνει το 10%.
· το άθροισμα των άμεσων και έμμεσων πρόσθετων δαπανών είναι τουλάχιστον 30%· ή
η ένταση του εμπορίου εκτός ΕΕ υπερβαίνει το 30%.
Η εκτίμηση κόστους που αναφέρεται ανωτέρω λαμβάνει υπόψη ότι τομείς που δεν περιλαμβάνονται στον κατάλογο διαρροής άνθρακα είναι επίσης επιλέξιμοι για κάποια δωρεάν κατανομή.
Τομείς που αντιμετωπίζουν διαρροή άνθρακα λαμβάνοντας υψηλότερο μερίδιο δωρεάν κατανομής
Κατά τη φάση 3 του ΣΕΔΕ της ΕΕ, για κάθε εγκατάσταση ΣΕΔΕ, η ποσότητα της δωρεάν κατανομής υπολογίζεται με βάση έναν μαθηματικό τύπο όπου η ποσότητα παραγωγής του (σε τόνους προϊόντος) πολλαπλασιάζεται με την τιμή αναφοράς (μετρούμενη σε εκπομπές ανά τόνο προϊόντος).
Οι εγκαταστάσεις σε τομείς που εκτίθενται σε σημαντικό κίνδυνο διαρροής άνθρακα είναι καταρχήν επιλέξιμες να λάβουν δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων εκπομπής στο 100% αυτής της ποσότητας. Για τις εγκαταστάσεις άλλων τομέων, που δεν περιλαμβάνονται στον κατάλογο διαρροής άνθρακα, η δωρεάν κατανομή μειώνεται σταδιακά κατά τη Τρίτη φάση (ήταν 80% το 2013, ενώ μειώνεται κάθε χρόνο κατά 30% ως το 2020).
Στη φάση 4, η δωρεάν κατανομή θα επικεντρωθεί σε τομείς με τον υψηλότερο κίνδυνο μετεγκατάστασης της παραγωγής τους εκτός της ΕΕ.Τα κριτήρια για τον προσδιορισμό του κατά πόσον ένας τομέας θεωρείται ότι εκτίθεται σε σημαντικό κίνδυνο διαρροής άνθρακα έχουν διαμορφωθεί βάσει του δείκτη που φανερώνει την ένταση του εμπορίου και των εκπομπών. Οι εξαιρετικά εκτεθειμένοι τομείς περιλαμβάνονται στον κατάλογο διαρροής άνθρακα και θα λάβουν δωρεάν δικαιώματα εκπομπής που ισοδυναμούν με το 100% του σχετικού δείκτη αναφοράς. Για τους λιγότερο εκτεθειμένους τομείς, η δωρεάν κατανομή θα ανέλθει στο 30% έως το 2026 και θα καταργηθεί σταδιακά στη συνέχεια έως το 2030.
Οικονομική αντιστάθμιση για έμμεσες εκπομπές
Το άρθρο 10α παράγραφος 6 της οδηγίας για το ΣΕΔΕ επιτρέπει στα κράτη μέλη να αποζημιώνουν μέσω κρατικών ενισχύσεων συμβατών με το δίκαιο ανταγωνισμού, τις επιχειρήσεις που παρουσιάζουν το μεγαλύτερο κίνδυνο αυξήσης του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας λόγω ρυθμιστικού πλαισίου από το εμπόριο ρύπων. Παρ όλ’ αυτά, η Επιτροπή πρέπει να εγκρίνει τα εθνικά καθεστώτα πριν από τη χορήγηση οποιασδήποτε ενίσχυσης. Επιπλέον, αυτή η δυνατότητα των κρατών μελών να παρέχουν κρατικές ενισχύσεις θα συνεχιστεί κατά τη φάση 4 του ΣΕΔΕ, συνοδευόμενη από ενισχυμένες διατάξεις διαφάνειας και την υποβολή εκθέσεων αναφοράς των εκπομπών. Πιο συγκεκριμένα, το ποσό των κρατικών ενισχύσεων θα προκύπτει από τη χρήση το πολύ του 25% των εσόδων από πλειστηριασμούς για την απόκτηση δικαιωμάτων εκπομπής. Εάν υπερβαίνουν αυτό το ποσοστό, θα πρέπει να είναι σε θέση να το αιτιολογήσουν. Τέλος, τα κράτη μέλη θα πρέπει να δημοσιεύουν τακτικά το ποσό που καταβάλλεται στους δικαιούχους ανά τομέα και συνολικά.
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Κατευθυντήριες γραμμές για ορισμένα μέτρα κρατικών ενισχύσεων στο πλαίσιο του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου μετά το 2012
ΟΔΗΓΙΑ (ΕΕ) 2018/410 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 14ης Μαρτίου 2018 για την τροποποίηση της οδηγίας 2003/87/ΕΚ με σκοπό την ενίσχυση οικονομικά αποδοτικών μειώσεων των εκπομπών και την προώθηση επενδύσεων χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών και της απόφασης (ΕΕ) 2015/1814
Commentaires